Narsist İnsan Kendini Nasıl Belli Eder?
İlk İzlenim: Büyüleyici, Ama Yüzeysel
Ankara’da yaşıyorum. Hava çoğu zaman gri, insanlar ise hep koşturmacada. Geçenlerde eski bir arkadaşım beni aradı. “Bir kafe açacağım,” dedi, “sen de benim için ekonomist ol, bu işin içinde bir parçam ol.” Öylesine keyifli bir sohbet gibi başladı ama sonra işin içine daha derinlemesine girmeye başladık. Konu işten, müşteri ilişkilerine geldiğinde, arkadaşım birden fazla kez “Benim gibi başarılı biri her zaman fark edilir” demeye başladı. Başta bunu önemsemedim, ama sonra dikkatimi çekmeye başladı. Gözlerindeki kendine güven, cümlelerdeki sürekli “ben”, “benim” vurgusu bana narsist bir kişiliği hatırlattı.
Böyle insanlarla daha önce de karşılaşmıştım. En başta, etraflarındaki tüm odak noktası kendileri olur. Bu durum, psikolojide narsizm olarak tanımlanıyor. Fakat narsist insan kendini nasıl belli eder? Birçoğumuz narsizmi sadece aşırı özgüvenle karıştırabiliriz, fakat aradaki farkı anlamak için biraz dikkat etmek gerek.
İş Yerinde Narsizmin İzleri
Benim için iş hayatı çok önemli; ekonomi okudum ve veri analiziyle uğraşıyorum. Verilerle, sayılarla aram iyidir, her şeyin ölçülebilir olması gerektiğini düşünürüm. Ancak, iş yerinde narsist insanı tanımak, verilerle değil, gözlemlerle mümkün. Örneğin, ofisteki biri sürekli toplantılarda “Benim fikrim şöyle” demeye başlar. Bu kişi bazen çok iyi fikirler öne sürebilir, ama fark ettiğinizde, hiç bir önerisinin ortaklaşa değil, tamamen kendisinin bir yansıması olduğunu görürsünüz.
Bunun yanı sıra, narsist insanlar, başarılarını sürekli anlatırlar. Onlar için en önemli şey, başarılarını başkalarına kanıtlamak ve takdir edilmek. Mesela, “Geçen hafta şirketi %20 büyüttüm,” gibi bir açıklama yaparlar, ancak bu büyüme için ekip üyelerinin emeği neredeyse hiç gündeme gelmez. Sadece kendi katkılarına odaklanırlar. Bu durum, narsist insanların kendilerini merkezde konumlandırma eğilimlerinin bir yansımasıdır.
Bunlar küçük ama çok belirgin işaretlerdir. Bir arkadaşımın şirketteki pozisyonunu öğrendiğimde, sürekli kendisinden bahsederek aslında ne kadar başarılı olduğuna dair uzun konuşmalar yapıyordu. Ne zaman onu dinlesem, sanki etrafındaki herkesin sadece onun etrafında dönmesini bekliyordu. O yüzden de çevresindeki insanları bazen gerçekten dinlemiyor gibi görünürler.
Gözlemler ve Sosyal İlişkilerde Narsist Davranışlar
Narsist insanlar yalnızca iş ortamlarında değil, sosyal ilişkilerde de kendini gösterir. Yani, dışarıda gezdiğinizde, bir kafede otururken, ya da bir arkadaş toplantısında bile narsist davranışlar çok belirgin olabilir. Bu tip insanlar, kendilerinden bahsederken karşılarındaki kişiye hiç yer bırakmazlar. Sohbetin merkezinde hep kendileri vardır.
Bir arkadaşımın evinde toplanmıştık, sohbete katıldıkça bir kişinin sürekli “ben” dediğini fark ettim. Kendisini tanıtırken, her cümlesinde ya yaptığı işlerden ya da kazandığı başarılarından bahsediyordu. Bu kişi, başkalarının fikirlerine hiç saygı göstermez, sadece kendi düşüncelerini kabul ettirmeye çalışır. Eğer bir konuda fikri yoksa, hemen başka bir konuyu açar ve bu sefer de orada yine kendi deneyimlerine odaklanır. Kısacası, bu insanlar etrafındaki kişilerin varlığını, kendi varlıklarını pekiştirmek için kullanır.
Bir başka örnek de sosyal medya üzerinde gördüğüm bir profil. Her paylaşımda başarılarını gösteren, kişisel yaşamının her anını “başarı” olarak sunduğu bir arkadaşım vardı. Paylaşımlarında, “Bu hafta şunları başardım, şu kadar kazandım, bu kadar tanınırım” gibi ifadeler her zaman baş köşedeydi. O kadar çok “ben” vardı ki, etrafındaki insanlar neredeyse gözden kayboluyordu. Sonunda, diğer arkadaşlarım arasında bir tür “hayalet” olmuştu, çünkü sürekli kendi etrafında dönen bir yaşam tarzı yaratmıştı.
Narsist İnsanlar: Bazen Sadece Kendilerinin Farkında Olurlar
Bir narsist insan, bazen başkalarının da onun kadar önemli ve değerli olduğunu unutabilir. Bu yüzden ilişkilerde de sürekli bir “ben” egosu ortaya çıkar. Her zaman kendilerinin en değerli kişi olduklarını hissettirme çabasında olurlar. Ancak bu ego, aslında daha derin bir yalnızlık duygusunun ve düşük özsaygının gizli bir işareti olabilir.
Bir gün, bu arkadaşımın halini düşündüm ve anladım: O kadar “başarı” peşindeydi ki, çevresindeki insanların ona ne hissettiklerini umursamıyordu. Sadece “benim” dünyasında yaşıyordu. İnsanlar, bir süre sonra bu türden narsist davranışlardan yorulurlar çünkü iletişim tek yönlü bir hal alır. İlişkilerde karşılıklı anlayış, empati yoktur.
Narsist İnsanların Sonunda Yalnız Kalması
Peki, narsist insanlar sonunda ne olur? Gerçekten mutlu olurlar mı? Belki kısa vadede kendilerini güçlü hissedebilirler ama uzun vadede, etrafındaki insanlar azalmaya başlar. Başkalarını sürekli küçümseyen ya da kendisini sürekli öven bir kişi, bir noktadan sonra yalnız kalır. Bir zamanlar “en başarılı” gibi görünen kişi, bir süre sonra sadece kendi yansımasıyla baş başa kalır. Bu yüzden narsist insanların ilişkilerinde kalıcı bir mutluluk yaratmaları pek mümkün değildir.
Ankara’nın karmaşasında, insanları gözlemlerken, narsistlerin aslında daha fazla yalnızlığa sürüklendiklerini fark ettim. Belki de gerçek başarı, sadece kendini değil, etrafındaki insanları da değerli kılmaktan geçiyor. Narsist insanların kendini nasıl belli ettiğini anlamak için, sadece onları izlemek yeterli. Çünkü bazen insanların gerçek doğası, sözlerinden daha net bir şekilde davranışlarında kendini gösterir.